10 redenen waarom je ongewenst in gewicht kunt aankomen

1. Honger- en verzadigingshormonen die in de war zijn

We denken altijd dat we vol zitten omdat onze maag fysiek vol zit. En dat speelt zeker een rol maar het is eigenlijk maar een klein stukje van het verhaal. Het grootste stuk wordt bepaald door onze darmen die seintjes geven aan de hersenen: nu zit ik vol. Uit de dikke darm worden stoffen afgegeven, hormonen die naar de hersenen gaan. Maar ook in de maag en uit het vetweefsel worden hormonen afgegeven. Die zeggen tegen de hersenen: "stop maar met eten." Of juist: "hongerrrr, ga nu eten." Maar deze hormonen kunnen onvoldoende of juist te veel worden afgegeven waardoor het honger- en verzadigingsgevoel wordt verstoord waardoor je kunt aankomen.

En er zijn verschillende manieren waarop we die hongerhormonen in de war kunnen brengen.. Onder andere onvoldoende slaap, stress en ultrabewerkt voedsel. 

2. Crashdieet

Ook met een crashdieet kun je je hongerhormonen echt in de war schoppen. Een dieet heel laag in calorieën. In het begin werkt het goed. Je verliest er gewicht mee. Maar op een gegeven moment na een aantal weken komt er een kink in de kabel. De hongerhormonen in je lichaam nemen toe en de verzadigingshormonen nemen af. Dus je krijgt meer trek. En tegelijkertijd gaat de verbranding omlaag. Je motortje wordt zuiniger. Dus meer trek en een lagere verbranding, en ja, dan kom je aan. Vaak meer dan dat je in eerste instantie in kilo’s kwijt was. Dus 10 kg eraf, 15 kg erbij. Mensen geven dan vaak de schuld aan zichzelf: "Zie je nou wel, dat hou ik niet vol, ik ben zwak." Maar eigenlijk zorgt ons lichaam ervoor dat het heel moeilijk of onmogelijk wordt om het vol te houden, door het aanpassen van die hormonen. Als je dan wéér start met een streng dieet, want je denkt: "Nu gaat het me lukken". En je komt weer 5 kg aan, en nog eens een ander dieet probeert, weer 5 kg in de plus.. Zo vormen crash diëten een risico factor voor overgewicht en obesitas.

3. Onze psyche

En dan nog een andere manier om onze honger- en verzadigingshormonen te verstoren. Door onze hersenen, onze psyche. Zodra we eten zien of ruiken of als we zelfs maar aan lekker eten denken dan gebeurt er iets in ons lichaam. Je ruikt bijvoorbeeld vers gebakken patat of je ziet iemand een patatje eten. Er worden dan op dat moment hongerhormonen in ons lichaam aangemaakt. Dat betekent: je insuline gaat omhoog en je suiker gaat omlaag. Je krijgt trek! En dan is het lastiger om op dat moment een goede keuze te maken. Om voor de volkorenboterham te gaan i.p.v. het patatje. Terwijl je heus wel weet dat dat gezonder is. Je lichaam stuurt je gewoonweg de andere kant op. En het is goed om je hiervan bewust te zijn. Zodat je de gedachten die je op zo’n moment hebt, kunt leren sturen. Zodat je jezelf traint om op zo’n moment een andere keuze te maken. Hier help ik je graag bij! En vaak is het ook gewoonte, bijvoorbeeld het geijkte koekje bij de koffie of het taartje op het werk bij verjaardagen waar bijvoorbeeld niet al te veel bij stil wordt gestaan. Het gaat gedachteloos. Die gewoonten doorbreken zodat er een bewuste keuze wordt gemaakt is lastig, maar zeker niet onmogelijk. Ik geef je hier graag handvatten voor.

4. Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren kunnen ervoor zorgen dat het knap lastig wordt om gezond te eten en voldoende te bewegen. We spreken tegenwoordig wel van een obesogene samenleving. Het is steeds makkelijker geworden te kiezen voor calorierijk voedsel én tegelijkertijd minder te bewegen. Een obesogene samenleving is dan ook een samenleving die mensen stimuleert om veel en ongezond te eten en daarnaast weinig te bewegen. Zoals die lekkere broodjes die je ruikt op het station, de roltrap in het warenhuis, de hele dag zitten tijdens je werk, de elektrische step, de frikandellen die liggen in de kantine en alle ultrabewerkte producten in de supermarkt. Maar ook de thuis omgeving speelt een belangrijke rol. Een voorbeeld: die koekjes en chocolade in de kast die we vaak denken nodig te hebben voor onaangekondigde visite of onze kinderen maken het ons erg moeilijk.

5. Darmflora 

Het wordt steeds duidelijker hoe belangrijk de darmflora is. Verschillende darmbacteriën bepalen hoe ons lichaam met voedingsstoffen om gaat. En bepaalde samenstellingen van darmflora kunnen obesitas veroorzaken. Antibiotica  kan een beschadiging opleveren in de darmen waardoor de balans tussen goede en slechte bacteriën niet goed meer is en er anders met voedingsstoffen wordt omgegaan. Maar ook de voeding die je eet en drinkt kan je de balans in je darmflora sterk beïnvloeden en dus ook verstoren.

6. Slaap

In de jaren dat obesitas is toegenomen is het gemiddeld aantal uren slaap afgenomen. Als je te weinig slaapt dan stijgt de hoeveelheid hongerhormonen in je lichaam, dus: je krijgt meer trek, vooral trek in suikerrijke en vetrijke producten en je gaat daarom meer en ongezonder eten. Daar kom je van aan. Maar ook wordt bij weinig slaap je stress systeem geactiveerd. Je maakt daarom meer cortisol aan, een stresshormoon. En chronische stress, dus langdurige stress met veel cortisol, dat kan ook gewichtstoename veroorzaken

7. Medicatie

Het gebruik van medicijnen kan je gewicht verhogen. Bij het Erasmus MC is er een polikliniek voor mensen met obesitas, het Centrum Gezond Gewicht. Daar werd gezien dat ongeveer de helft van de mensen met obesitas 1 of meerdere medicijnen slikt waarvan gewichtstoename een bijwerking is. Bijvoorbeeld antidepressiva, anti-epileptica en anti-psychotica. Dit zijn medicijnen waar ook wel van bekend is dat dat zo is. Maar er zijn ook medicijnen waarvan minder bekend is dat ze gewichtstoename veroorzaken. En die middelen worden juist voorgeschreven aan mensen met obesitas of overgewicht. Zoals medicijnen voor een hoge bloeddruk, bepaalde medicatie voor diabetes, maagzuurremmers, corticosteroiden zoals prednison, maar corticosteroiden zitten ook in smeerseltjes en puffers en medicatie voor allergieën.

8. Bruin vet

Je hebt in je lichaam wit vet en bruin vet. Wit vet is vooral vet wat op is geslagen als reserve. En het bruine vet dat is het goede vet. Want, hoe meer bruin vet je hebt en hoe actiever het is, hoe sneller je verbranding. Bruin vet verbrandt namelijk meer energie. Het zet namelijk de energie die binnenkomt, dus de calorieën uit eten, om in warmte. Uit onderzoek blijkt dat mensen met obesitas, veel minder actief bruin vet hebben. Maaarrr bruin vet kun je activeren. Ten eerste door te sporten, maar als dat niet lukt, kun je bruin vet ook activeren door kou. Dus bijvoorbeeld door koud af te douchen of geheel koud te douchen. Of door 2 uur per dag met t-shirt en korte broek in een ruimte van 17 graden of kouder te zijn. Koude zorgt ook voor een betere doorbloeding, beter immuunsysteem en een betere insuline gevoeligheid. Kortom kou is goed voor ons! En het is eigenlijk helemaal niet zo handig dat we steeds warmer leven. In de auto zit tegenwoordig bijvoorbeeld een hele goede verwarming en in de winter is het binnen in onze huiskamer behaaglijk warm en buiten dragen we goede jassen..

9. Stress

We weten allemaal wat stress is. En stress hoeft niet altijd verkeerd te zijn. Op een moment dat je in een split second een auto ongeluk probeert te voorkomen bijvoorbeeld. De stress zorgt er dan voor dat er adrenaline en cortisol wordt aangemaakt waardoor je snel kan reageren. Je kan dan sneller denken en bewegen waardoor je in een ruk het stuur kan omgooien. Dus acute stress is niet altijd slecht. Maar je hebt ook fysieke stress, bijvoorbeeld bij griep. Op het moment dat er een ontsteking is in het lichaam gaan we ook veel meer stresshormonen aanmaken, zoals cortisol, om die ontsteking af te remmen. Ook heel nuttig dus, want zo kom je van die griep af. Er is ook chronische stress. Zoals een disbalans tussen werk en vrije tijd bijvoorbeeld, of te veel werkdruk. Maar chronische stress kan ook ontstaan bij chronische pijn. Bijvoorbeeld bij iemand die constant rugpijn heeft. Continue wordt dan het hormoon cortisol teveel aangemaakt. Maar ook bij mensen die nachtdiensten draaien, is er een verhoogd cortisol, het stresshormoon, gemeten. Het stresssysteem staat dan constant aan.

En de één is gevoeliger voor lichaamseigen cortisol dan de ander. 40-50% van de mensen is hyper gevoelig voor cortisol. En wat gebeurt er dan; dan krijg je meer vetmassa, voornamelijk rondom de buik (en dat is gevaarlijk), minder spiermassa, een hoger risico op diabetes, een hoger cholesterol en een hoger risico op depressie. Dit bleek ook uit een onderzoek waar 3 groepen mensen werden vergeleken. 1 groep met een gezond gewicht, 1 groep met overgewicht en 1 groep met obesitas. Tijdens dit onderzoek werd het lange termijn cortisol van de proefpersonen gemeten uit een hoofdhaar. Door het cortisol in het haar te meten weet je hoe het staat met iemand zijn stress over een langere periode. Wat bleek; bij mensen met obesitas was het cortisol niveau veel hoger.

10. DNA

Je DNA speelt een rol. Foutjes in het DNA kunnen bijvoorbeeld verstoringen geven bij het verzadigingsgevoel, hongergevoel en de verbranding. Echter, maar bij een paar procent van de mensen met obesitas is het DNA de enige reden van het overgewicht. Vaak spelen er ook andere factoren een rol.

Ik hoop dat ik met deze blog duidelijk heb kunnen maken welke factoren allemaal een rol kunnen spelen bij overgewicht en obesitas.
Want door simpelweg te zeggen dat je bij obesitas en overgewicht gewoon maar minder en gezonder moet eten én meer moet bewegen dát is echt te makkelijk.

Bekijk de video hierover hieronder.

Maak vrijblijvend een afspraak in mijn diëtistenpraktijk in Monster (Westland). Ik help je graag op weg met een passend voedingsadvies en een voedingsschema gemaakt voor jouw wensen waarbij je lichaam niets te kort komt. Ook begeleid ik je bij het psychische deel van afvallen zoals o.a. het veranderen van gewoonten en omgaan met emotie-eten. Vergoeding door de meeste zorgverzekeraars. Klik hier voor meer informatie.